zondag 22 mei 2011

GRIEKS VOOR 'OVERVLOED'

‘Laten we van fair trade een pleonasme maken’. Ik vind het een prachtige reclameslogan waarmee Triodos Bank momenteel adverteert. Beter in ieder geval dan de andere drie uit dezelfde Volg Je Hart, Gebruik Je Hoofd-campagne: ‘We investeren in rotzooi omdat recyclen de toekomst heeft’, ‘Bankieren zonder E-nummers en conserveringsmiddelen’ en ‘Geld moet rollen. Jij mag zeggen welke kant op.’ Niet dat er achter die drie vondsten geen even goede bedoelingen schuilgaan, maar puur als reclameslogan vind ik de fair trade-kreet verreweg de beste. Omdat je heel even een klik in je hersenen moet maken als je hem de eerste keer leest. Huh wat? O, fair trade, pleonasme, jaja, tuurlijk! Ja, laten we dat doen!

WEER HERHALEN
Even terug: wat is een pleonasme ook alweer? Pleonasmos is Grieks voor overvloed. (Dat is op zich al grappig in deze tijden, ‘Grieks voor overvloed’.) Pleonasme is een stijlfiguur waarin een woord ten overvloede is gekoppeld aan een ander woord, omdat het andere woord al onlosmakelijk met de in het eerste woord beschreven eigenschap is verbonden. Witte sneeuw. Een ronde bal. Weer herhalen. Wederzijds overeenkomen. ‘Ja, da’s inderdaad niet goed’, roept men dan, ‘dat zie ik ook wel’. Maar je moet voor de aardigheid eens een tijdje opletten hoe vaak in het dagelijks taalgebruik en in de media de pleonasmen om je oren vliegen! Ik noteerde alleen al deze week: het opzettelijk uitlokken van een misdrijf. Ons product voorziet in een noodzakelijke behoefte. Deze spits is een fantastische nieuwe aanwinst. De aanwezige bezoekers waren zeer te spreken over de voorstelling. Dit programma is perfect op de beoogde doelgroep toegesneden. Ik denk dat we deze beslissing tot later moeten uitstellen.

KNAP STOM
Maar goed, Triodos roept ons op om van de toevoeging ‘eerlijk’ bij het begrip ‘handel’ overbodig te maken. Dat is een ambitieus doel, is mijn persoonlijke mening. Misschien nog niet zo ambitieus als bijvoorbeeld altruïstische bankiers, sociaal bewogen hooligans, inlevende jihadisten, Oh Oh Cherso-fans met smaak, leuke kinderen en hardwerkende Grieken tot pleonasmen te willen verheffen, maar het komt in de buurt. Het punt is dat waar mensen zijn, wordt handel gedreven, al sinds mensenheugenis. En een helaas substantieel percentage van de mensheid is oneerlijk, corrupt, op eigen gewin uit of zelfs misdadig. Dat is altijd zo geweest, en ik zou zo gauw niet weten waarom het op korte termijn anders zou worden. Maar aangezien Triodos al jaren aantoont dat duurzaam bankieren geen oxymoron hoeft te zijn, gun ik ze het voordeel van de twijfel en alle geluk in dit nobele streven.
Een oxymoron? Een stijlfiguur waarin twee tegenovergestelde begrippen tot één geheel worden gesmeed. Modern klassiek. Knap stom (= overigens de letterlijke betekenis van het Griekse oxymoron). Ongeveer exact. Goed fout. Oud nieuws. Gedwongen vrijwillig. Slimme Belgen. O nee, die niet. Kijk maar eens naar dit clipje…

http://www.youtube.com/watch?v=eHiBixsPt3A

maandag 9 mei 2011

TYPISCH AFSCHEID

Het laatste bedrijf ter wereld dat nog ouderwetse handmatige typemachines maakte, Godrej & Boyce uit India, stopt daarmee, zo las ik deze week. Ik wist niet eens dat die dingen nog gemaakt werden! Laat staan dat er in 2009 nog 12.000 stuks verkocht zijn! Aan wie dan, vraag je je af. Het antwoord ligt eigenlijk voor de hand: aan mensen die in gebieden wonen en/of werken waar geen elektriciteit is. Maar in 2010 zakte de verkoop in naar 800, en dus gaat bij de productie de stekker eruit. 297 jaar nadat de eerste typemachine werd vervaardigd.
Ik ben er persoonlijk niet rouwig om. Dat geëikel met Tipp-Ex vond ik vroeger verschrikkelijk. Eigenlijk is het bijna niet meer voor te stellen dat minder dan 25 jaar geleden we onze artikelen op de redactie van de Hitkrant nog op een schrijfmachine zaten te tikken, een elektrische met correctielint weliswaar, maar toch. Alles werd getypt op doorslagvellen: één kopie in je eigen bakje op je bureau, en één naar de vormgeving, die er zetinstructies op krabbelde en ze via de buizenpost naar de zetterij stuurde. Ook ik ben nu van een generatie die dat soort herinneringen heeft. Zoals je ouders het vroeger hadden over het wasbord, de mangel, de straalkachel, de rolveger, de trapnaaimachine, de slingergrammofoon en distributieradio.
De typemachine kan bijgezet worden in de Galerij van Vrijwel Nutteloos Geworden Producten, naast de telefoon met draaischijf, de pick-up, de cassetterecorder, de videorecorder, de elektrische deken, de telex en de fax. Welke dingen die we nu dagelijks gebruiken zullen door de kinderen die na 2000 geboren zijn straks in een museum met nostalgische gevoelens worden bekeken? De gloeilamp in ieder geval, maar verder? Wordt de magnetron een relikwie? Auto’s op benzine? Kennen we straks nog postbodes, contant geld, vaste telefoon, krantenbezorgers? De krant überhaupt?
Er zijn nog steeds schrijvers die hardnekkig op de schrijfmachine blijven werken. Voor hen is er een oplossing, want er bestaat, net als een platenspeler en een cassetterecorder, ook een typemachine met een USB-aansluiting. Kun je lekker lawaaierig mechanisch blijven tikken, terwijl de tekst toch in een computer wordt ingevoerd. Ik denk dan: wie zo’n ding koopt, is getikt.

zondag 1 mei 2011

GROEN-RECHTS

Afgelopen donderdag 28 april is de officiële kandidatenlijst voor de Eerste Kamerverkiezing gepresenteerd. Wonder boven wonder prijkt daar ineens een oude bekende van mij op: Ruud Koornstra. Ruud is lid van maar liefst 7 politieke partijen, maar stelt zich verkiesbaar voor geen van die partijen, maar als groen-rechts alternatief...

In 1995, net op het moment dat ik bij tv-producent D&D ging werken, fuseerden er drie kleinere productiemaatschappijen tot één middelgrote speler: D&D, K&B en Praal Media. De letters K&B stonden voor (Ruud) Koornstra en (Friedwart) Barfod, de oprichters. Boezemvrienden sinds de middelbare school, en gehaaide ondernemers. Om deze fusie te vieren gingen we met het hele personeel een weekend de hort op, varen, een brandweercursus doen, en vooral heel veel drinken, eten en feestvieren. Het hele weekend werd op hilarische wijze aan elkaar gepraat door een mollige jongeman met een aanstekelijk enthousiaste uitstraling. Ik had geen idee wie hij was, wist alleen dat hij van K&B of Praal moest zijn, want van D&D kende ik iedereen. Mijn vermoeden was dat hij een medewerker van de postkamer of een productie-assistent of zoiets dergelijks moest zijn, die met grote gedrevenheid de feestcommissie aanstuurde, zo kwam hij op mij over. Mis. Het was Ruud, de baas. Of althans, één van de bazen. Zelden zo'n laagdrempelige werkgever meegemaakt. Hij had wel een kantoor, maar daar stond alleen een lege, houten tafel in met wat stoelen eromheen en er lagen balen hooi in de hoek. Geen idee waarom. Ruud zelf zat er nooit. Die was altijd onderweg, en als hij eens op kantoor was, ging hij bij de programmamakers zitten om te horen hoe het ging en om enthousiast mee te denken en te praten. Hij verzamelde rare voertuigen. Hij had een tractor en een gele Rolls Royce en weet ik wat al niet meer. Ruud was een kleurrijk figuur, altijd energiek, opgewekt, blij, vrolijk, en altijd bezig.
Een paar jaar later verkochten Ruud & Fried het nieuwe D&D aan concullega IDtv. Ze waren net 30 jaar en compleet gevuld. Ik verloor ze uit het oog, totdat ik jaren later een interview met Ruud op de radio hoorde dat grote indruk op mij maakte. Hij vertelde hoe hij na de verkoop van D&D weliswaar rijk, maar niet gelukkig was. En dat hij besloot om de rest van zijn leven te wijden aan zinvolle dingen. Aan niets minder dan het redden van de wereld, eigenlijk. Fried en hij hadden Tendris opgericht, een onderneming die duurzame ondernemingen ondersteunt. Ze investeren in groene stroom, ledlampen, electrische auto's enz. Ruud's missie is de wereld ervan te overtuigen dat duurzaam ondernemen niet alleen heel succesvol kan zijn, maar dat het de enige manier van ondernemen is die heden ten dage nog mogelijk is als we de aarde van de ondergang willen redden. Daarvan getuigt hij wekelijks in zijn column in De Telegraaf.
Duurzaamheid en milieu, het zijn nog steeds linkse begrippen. En dat moet afgelopen zijn. Ruud, VVD-stemmer en grootverdiener, zei deze week in het NRC: "Links gaat tegen alles in wat rechts is en rechts wil niets met duurzaamheid omdat dat links zou zijn." Daarom is hij lid van 7 partijen, want als lid kun je op vergaderingen je stem laten horen. ' Het voortbestaan van onze aarde is te belangrijk voor ppolitiek gekissebis.' Om VVD-ers en CDA-ers die het niet eens zijn met de huidige regeringskoers, maar die het te ver vinden gaan om op de oppositie te stemmen, een alternatief te bieden, stelt hij zich nu verkiesbaar voor de Eerste Kamer. Een groen-rechts alternatief. Het zou zomaar kunnen lukken...

(Kijk voor meer informatie op www.tendris.nl)