Op zondagochtend met een ontbijtje op bed de kranten doornemen, ik hou ervan. Het beeld wat uit het nieuws en commentaren van de afgelopen week naar voren springt is tamelijk dramatisch. Grieks dramatisch. Was Griekenland ooit de bakermat van onze beschaving, nu dreigt het de ondergang van onze beschaving in te luiden. Afgelopen maandag gaf kredietbeoordelaar Standard & Poor's Griekenland de classificatie CCC. Dat is het laagste van het laagste. Geen land ter wereld staat er zo slecht voor als Griekenland, de ontwikkelingslanden incluis. Er moet in juli weer 85 miljard overgemaakt worden aan Griekenland, anders kan het land niet aan zijn schulden voldoen en gaat het failliet. De PVV roept: Kappen met dat geld in een bodemloze put storten, trap Griekenland uit de euro. Nee, zeggen de mensen die ervoor doorgeleerd hebben, dat kan niet want dan is de financiële ellende nog veel groter. En tegelijkertijd wordt gezegd dat Griekenland niet meer te redden is. Met andere woorden: er is geen uitweg.
TEN DODE OPGESCHREVEN
Dat wordt volmondig beaamd door de Belgische antropoloog Paul Jorion. Hij schreef zeven boeken over de kapitalistische economie, waarvan de laatste begin dit jaar verscheen en de unheimische titel "Doodsstrijd van het Kapitalisme" draagt. In een interview gisteren in het NRC Handelsblad legt Jorion uit waarom volgens hem het kapitalisme in zijn huidige vorm ten dode is opgeschreven.
Kort gezegd komt het hierop neer: in het systeem heb je vier groepen, te weten geldschieters, producenten, handelaars en arbeiders. Geldschieters werden in de Koude Oorlog kort gehouden door beperkingen die moesten voorkomen dat arbeiders uit onvrede overliepen naar het communisme. Na de val van de muur zijn alle teugels losgegaan en zijn we steeds afhankelijker geworden van de financiële sector. De handelaren zijn op één lijn met de geldschieters komen te staan, door bijvoorbeeld gokken op beurskoersen. Maar ondertussen kwamen producenten en arbeiders met steeds meer schulden te zitten. In plaats van arbeiders meer salaris te geven, werden er goedkope kredieten verstrekt. Hypotheken, consumptieve kredieten, etc. etc. Jorion: "Iedereen is iedereen geld schuldig. Iedereen is kwetsbaar. Daarom draait het hele systeem uiteindelijk vast.'
Omdat topbestuurders het systeem niet meer vertrouwen, pakken ze wat ze pakken kunnen nu het nog kan. Vandaar die aanhoudende bonuscultuur. Maar hoe rijker de financiers, hoe groter de schulden bij de rest. Jorion: "Eerst zat de schuld bij consumenten. Toen die niet meer af konden betalen, kwam het bij de banken. Toen die omvielen, namen de overheden het over. Nu moeten die ervan af, en wentelen ze het af op de belastingbetalers. Er komt geen einde aan." En inderdaad: we worden om de oren geslagen met bezuinigingen op zorg, onderwijs, cultuur, noem maar op. Pensioenen kunnen niet meer gewaarborgd worden, de spaarrente is historisch laag, benzine historisch duur, ga zo maar door.
De euro gaat het niet redden, aldus Jorion. Als na Griekenland ook Ierland, Portugal en zelfs Spanje of Italië omvallen, rest ons geen andere weg dan terug naar ieder land zijn eigen munt.
KEERPUNT VAN DE GESCHIEDENIS
De miljarden die nu wegvloeien naar de redding van Griekenland - die hoogstwaarschijnlijk niet komt -, moeten ergens vandaan komen. Dus indirect kun je zeggen dat bij de publieke omroepen honderden banen komen te vervallen doordat de Griekse ambtenaren met hun 55e met pensioen gaan. Hoe dan ook, de regering snijdt zich met deze bezuinigingen op de omroep lelijk in de vingers. Deze week werden de resultaten van een onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat veel tv-kijken de levensduur verkort. Met een sterke publieke omroep gaan meer mensen langer kijken, en dus eerder dood, en zo bespaar je op AOW en de immer verder uit de pan rijzende zorgkosten! Regeren is vooruitzien.
Vooruitzien doet Paul Jorion ook, tot slot: "Alles gaat veranderen, maar niemand weet hoe. We staan op een keerpunt van de geschiedenis van de mensheid. Interessante tijden." Waarvan akte.
