GRIEKS VOOR 'OVERVLOED'

‘Laten we van fair trade een pleonasme maken’. Ik vind het een prachtige reclameslogan waarmee Triodos Bank momenteel adverteert. Beter in ieder geval dan de andere drie uit dezelfde Volg Je Hart, Gebruik Je Hoofd-campagne: ‘We investeren in rotzooi omdat recyclen de toekomst heeft’, ‘Bankieren zonder E-nummers en conserveringsmiddelen’ en ‘Geld moet rollen. Jij mag zeggen welke kant op.’ Niet dat er achter die drie vondsten geen even goede bedoelingen schuilgaan, maar puur als reclameslogan vind ik de fair trade-kreet verreweg de beste. Omdat je heel even een klik in je hersenen moet maken als je hem de eerste keer leest. Huh wat? O, fair trade, pleonasme, jaja, tuurlijk! Ja, laten we dat doen!

WEER HERHALEN
Even terug: wat is een pleonasme ook alweer? Pleonasmos is Grieks voor overvloed. (Dat is op zich al grappig in deze tijden, ‘Grieks voor overvloed’.) Pleonasme is een stijlfiguur waarin een woord ten overvloede is gekoppeld aan een ander woord, omdat het andere woord al onlosmakelijk met de in het eerste woord beschreven eigenschap is verbonden. Witte sneeuw. Een ronde bal. Weer herhalen. Wederzijds overeenkomen. ‘Ja, da’s inderdaad niet goed’, roept men dan, ‘dat zie ik ook wel’. Maar je moet voor de aardigheid eens een tijdje opletten hoe vaak in het dagelijks taalgebruik en in de media de pleonasmen om je oren vliegen! Ik noteerde alleen al deze week: het opzettelijk uitlokken van een misdrijf. Ons product voorziet in een noodzakelijke behoefte. Deze spits is een fantastische nieuwe aanwinst. De aanwezige bezoekers waren zeer te spreken over de voorstelling. Dit programma is perfect op de beoogde doelgroep toegesneden. Ik denk dat we deze beslissing tot later moeten uitstellen.

KNAP STOM
Maar goed, Triodos roept ons op om van de toevoeging ‘eerlijk’ bij het begrip ‘handel’ overbodig te maken. Dat is een ambitieus doel, is mijn persoonlijke mening. Misschien nog niet zo ambitieus als bijvoorbeeld altruïstische bankiers, sociaal bewogen hooligans, inlevende jihadisten, Oh Oh Cherso-fans met smaak, leuke kinderen en hardwerkende Grieken tot pleonasmen te willen verheffen, maar het komt in de buurt. Het punt is dat waar mensen zijn, wordt handel gedreven, al sinds mensenheugenis. En een helaas substantieel percentage van de mensheid is oneerlijk, corrupt, op eigen gewin uit of zelfs misdadig. Dat is altijd zo geweest, en ik zou zo gauw niet weten waarom het op korte termijn anders zou worden. Maar aangezien Triodos al jaren aantoont dat duurzaam bankieren geen oxymoron hoeft te zijn, gun ik ze het voordeel van de twijfel en alle geluk in dit nobele streven.
Een oxymoron? Een stijlfiguur waarin twee tegenovergestelde begrippen tot één geheel worden gesmeed. Modern klassiek. Knap stom (= overigens de letterlijke betekenis van het Griekse oxymoron). Ongeveer exact. Goed fout. Oud nieuws. Gedwongen vrijwillig. Slimme Belgen. O nee, die niet. Kijk maar eens naar dit clipje…

http://www.youtube.com/watch?v=eHiBixsPt3A