MENNO & NICOLE: TWEE ZIELEN, ZELFDE MISSIE

Ik zal vast iets verklappen over de laatste aflevering van Buch in de bajes IV: Rotterdam die op 30 april aanstaande wordt uitgezonden:  het nummer waarmee het allerlaatste item van deze serie wordt ondersteund, is ‘Time flies’ van de briljante band Porcupine Tree. Dat is geen willekeurige keuze (zoals geen enkele snipper muziek in Bidb een willekeurige keuze is): ‘Time flies’ staat symbool voor hoe het hele productieproces van deze serie werkelijk is omgevlógen!

Het is bijna niet voor te stellen dat het alweer bijna een half jaar geleden is dat we onze intrek namen in de Rotterdamse gevangenis De Schie. Op dat moment hadden we geen idee wat er allemaal op ons pad zou komen. We wisten niet dat onze camera door een gedetineerde gesloopt zou worden (zie aflevering 2), we wisten niet dat Nicole een paar uitgebreide interviews met jongemannen die vastzitten op de Terroristen Afdeling zou hebben, die vervolgens niet uitgezonden mochten worden (zie aflevering 4), en we wisten niet dat we een paar vurig gewenste onderwerpen in vervulling zouden zien gaan, zoals een gesprek met iemand die levenslang heeft (zie aflevering 1), meegaan met een gevangene op begeleid verlof (aflevering 5 aanstaande donderdag), en het volgen van iemand die een enkelband om krijgt (aflevering 7 en 8). Dat is waarom het maken van Buch in de bajes elke keer zo’n fantastisch avontuur is: omdat Menno en Nicole het altijd hebben aangedurfd om de controle compleet los te laten en gewoon te zien wat er gaat gebeuren. Er is geen script, geen scenario, geen draaiboek, er is alleen maar oprechte interesse en nieuwsgierigheid en een ongekende drive om een aantal maanden lang zoveel mogelijk vast te leggen van die fascinerende wereld binnen de gevangenismuren (en dit seizoen deels ook daarbuiten). Dat resulteert in een enorme stapel disks met zo’n 100 uur materiaal. Aan mij dan de schone taak om daar 8 afleveringen van 45 minuten uit samen te stellen. Een groot voorrecht en geweldig om te doen.

OVER DE DOOD HEEN

Wat we in het begin ook niet wisten, was hoe er gereageerd zou worden op Nicole in de rol van Menno. Al snel werd duidelijk dat de meeste gedetineerden in de Rotterdamse P.I. veel respect hadden voor Menno en het prachtig vonden dat Nicole in zijn voetsporen is getreden. In de serie zijn daar ook een paar voorbeelden van terug te zien. Komende donderdag is er bijvoorbeeld een man die een kunstwerk voor Nicole heeft gemaakt vol symbolen die verwijzen naar deze transitie.
Wat ik ook tekenend vond was een fragment van het gesprek dat Nicole had met een gedetineerde, een stukje dat uiteindelijk de uitzending niet haalde, maar in dit kader veelzeggend is.
Man: ‘Als je man nu hier was, zat hij gewoon op de box hier in mijn cel te praten en grappen te maken. Ja, dat was hem. Maar ook al is hij er nu niet, hij is er wel. Weet je, je hoeft hem niet te zien, maar hij is het wel eens met waar we over praten.’
Nicole: ‘Dat zie jij goed.’
Man: 'Dat vind ik mooi van jou, jij heb het toch doorgezet, weet je.’
Nicole: ‘Daarmee wil ik hem voort laten leven.’
Man: ‘Niet alle vrouwen zijn zo, weet je. Misschien had een andere vrouw haar man na twee weken vergeten. Die man is dood en ze hebben zo een ander.’

Dit fragment zegt natuurlijk minstens zoveel over de wereld waar deze man in leeft als over Menno en Nicole, maar wat hij zegt over Menno’s aanwezigheid zonder dat hij er fysiek was, slaat de spijker op zijn kop. Zo voelde het tijdens het hele proces: we wisten heel goed hoe hij op bepaalde dingen zou reageren, en welke keuzes hij zou maken, waardoor hij over de dood heen ook op deze serie een enorme stempel heeft gedrukt.

IN DE GEEST VAN MENNO
Al meteen tijdens de eerste uitzending werd op Twitter duidelijk dat de 1,3 miljoen kijkers dat herkenden en aanvoelden. Een greep uit de tsunami aan reacties:

- Respect! Zonder Menno en dan toch zorgen dat het voelt alsof hij er ook bij is… Haar doel is bereikt.

- Stoere Nicole. Top uitzending! Wat zal Menno trots op haar zijn.
- Respect voor Nicole Buch. 100% in de geest van Menno gemaakt.
- Je krijgt toch een beetje het idee dat Menno nog niet helemaal dood is, maar nog meedoet in Buch in de bajes.
- Klinkt het raar als ik zeg dat je niet in de gaten hebt dat Menno de vragen niet stelt maar Nicole ?
- Wij kijken weer! Menno kijkt ook vanaf zijn wolk mee!

- Mevrouw Buch doet het net zo goed als meneer, wat een prachtvrouw!
- Ik mis je Menno, maar zo mooi dat je vrouwtje dit voortzet.
- Nicole, je bent een ware opvolger. Menno zou trots op je zijn.

- Respect, mooi, in de lijn van Menno. Twee zielen, zelfde missie, lijkt me.

PUUR OP INTUÏTIE
Persoonlijk vind ik nog het allerstoerst van Nicole dat als je naast haar naar de uitzending zit te kijken en ze volgt de reacties op Twitter, ze niet bovenstaande tweets voorleest, maar hard lachend juist zo eentje als deze: 

“Sorry, maar ik vind er echt geen reet aan.”
Dat is haar geheim: ze doet het gewoon, puur op intuïtie, en iedereen moet er vervolgens maar van vinden wat hij ervan vindt. Dat voelt het overgrote deel van de kijkers haarfijn aan: het is haar niet te doen om alle bijval en waardering, hoe geweldig en eervol ook, maar om het erfgoed van haar grote liefde levend te houden. Daar is ze met vlag en wimpel in geslaagd.