Buy Nothing Day

Vandaag is het Buy Nothing Day, een bedenksel van de 69-jarige Kalle Lasn van tijdschrift Adbusters, de man die ook aan de wieg van de Occupy-beweging stond. Onze cultuur is gekaapt door op winst beluste bedrijven, is de boodschap van Adbusters, en hoe kun je die bedrijven beter dwarszitten dan door niets te kopen? Maar wat ik nu zo typerend vind is dat er in het kielzog van Buy Nothing Day ook een nieuw sympathiek initiatief is ontstaan: Small Business Saturday, een dag waarop Amerikanen gestimuleerd worden alleen bij kleine winkeltjes en bedrijfjes te kopen. Mijd de grote jongens, steun de kleintjes in je buurt. Ook bedacht door Lasn, of een collega-idealist? Nee, een vondst van American Express, de multinational met een miljardenomzet, verdiend met de creditcards waarmee je zowel bij grote bedrijven als kleine winkeltjes kunt afrekenen.

JAMMER
De wereld bevindt zich in een diffuus, turbulent overgangstraject van, ja, hoe het was naar, eh, hoe het zal worden. En als je er op let, wemelt het van de opvallende signalen. Zaken die we lang vanzelfsprekend vonden zijn in rap tempo aan het veranderen, groot en klein. Engelstalige kids van nu denken bij het woord apple aan smartphones en iPads, niet aan fruit. Een jaguar is een auto, een poema een schoen en een schelp een tankstation. Als ze volwassen zijn bestaan jaguars en poema's misschien niet meer. De dieren dan, hè. Mijn held Bas Haring heeft er een boekje over geschreven, Plastic Panda's. Het onderzoekt de vraag of het erg is dat soorten uitsterven. Ja, alles is nu bespreekbaar. Zijn conclusie: 'In een toekomstige, met verstand en mededogen vormgegeven wereld zullen minder soorten leven dan nu. Maar ik zie niet in waarom dat een ramp zou zijn. Hoogstens is het jammer.'
Vanzelfsprekend staan natuurbeschermers op hun achterste benen bij Haring's gevolgtrekking. Ik raad ze toch aan Plastic Panda's te lezen, want zoals altijd zegt de filosoof verstandige dingen en relativeert hij gevoelig liggende zaken tot op het bot.

REDDING
Nog een aanrader: 'Het Groene Optimisme' van Wijnand Duyvendak. Hij worstelde zich door bergen beleidsnota's en sprak met vele beleidsbepalers in de milieuwereld. Door de financiële crisis is de aandacht voor het milieu verslapt. Partijen en organisaties die zich verzetten tegen die veronachtzaming worden weggezet als 'links'. Minister van Economische Zaken Verhagen zei onlangs: 'Het milieu is verworden tot een moralistische stok om ondernemers, boeren en bedrijven mee te slaan.' Duyvendak toont aan dat Verhagen jaren achter loopt. Milieu-organisaties zitten juist om de tafel met al die partijen om samen tot oplossingen te komen. Maar de overheden gaan nauwelijks meer mee, te druk met redden wat er te redden valt. Terwijl in duurzame oplossingen voor het milieu juist de redding, of in ieder geval een veel belangrijker uitdaging ligt. Je kunt wel proberen je spaarcenten te redden zodat je je hypotheek kunt blijven betalen, maar wat heb je eraan als je huis ondertussen afbrandt?

DOOD OF METAMORFOSE
De Franse schrijver-dichter Stéphane Hessels (93), in eigen land op handen gedragen, schreef een boekje dat een aanklacht is tegen 'de perverse gang van zaken van een blinde politiek die ons de afgrond in duwt. Onze planeet is veroordeeld tot de dood of de metamorfose.' Wat de Hongaar Ervin Laszlo ook al jaren betoogt, in bijvoorbeeld 'De Chaostheorie', het boek dat vorig jaar mede een inspiratiebron vormde voor mijn tv-serie 'De Vlinderrevolutie'. Hessels en Laszlo geloven vooralsnog in de metamorfose, en pleiten voor ieders eigen verantwoordelijkheid en rol daarin. Onze levensstijl van verspilling en verkwisting moet overboord, we moeten samenwerken, mededogen, empathie en solidariteit moeten weer vanzelfsprekend en leidend worden. Als we de wereld niet ingrijpend veranderen gaat het helemaal mis. En snel ook, want het is 1 minuut voor 12. Je kunt ook concluderen: Zonder een toekomstige, met verstand en mededogen vormgegeven wereld is de mensheid gedoemd te verdwijnen. Maar ik zie niet in waarom dat een ramp zou zijn. Hoogstens is het jammer.