Rijk(e) herinneringen

‘Wanneer hebben wij Rijk gedaan?’, sms’te Harry de Winter me gistermiddag. Hij wil RTL bellen om ze te helpen snel de aflevering van Wintertijd met Rijk de Gooyer te kunnen vinden voor een eventuele herhaling als eerbetoon aan de gisteren overleden grootheid. Het was in mei 2001, alweer ruim 10 jaar geleden. Twee maanden daarvoor, op 15 maart, had ik een afspraak met Rijk in een café op de Nieuwmarkt. Een kwartier te laat komt-ie binnen en roept meteen: ‘Die klok loopt voor! Ik ben nooit te laat!’
Ik leg hem de opzet van het programma uit, 7 a 8 muziekfragmenten van elk zo rond de drie minuten en de rest is… ‘Gelul,’ vult hij aan. ‘Nou, dat wordt nog moeilijk, want ik heb zóveel! Ik kan een uur vullen. Twee uur. Drie uur! Ik kan een heel programma met alleen Sinatra vullen.’

HUISWERK
We praten over de muziek uit zijn jeugd, en dan neemt het gesprek een wending die ik met nog geen enkele gast daarvoor of daarna heb meegemaakt: ‘Ik heb het meeste archiefmateriaal al voor je verzameld. Je hoeft zelf niets te doen. Ik heb een vriend, Wil van Sambeek, en die is verzamelaar. Van hem krijg ik het materiaal zo mee. Ik ben een hele zondagmiddag bij hem geweest om dingen door te nemen. En omdat ik nu met jou praat ga ik straks weer een zondagmiddag naar hem toe om definitief te beslissen wat we gaan doen. Kom ook, dan kunnen we meteen spijkers met koppen slaan. Want hij heeft hele bijzondere dingen die niemand heeft. Echt primeurs.’
Als ik hem vraag hoe deze vriend daar dan aan komt, zegt Rijk: ‘Links en rechts gerommeld. Hij heeft van Ellington een prachtige opname, hij heeft van Billie Holiday een prachtige opname met een heel orkest, dat heb je nog nooit gezien, uniek!’
Nou, zo makkelijk is het me nog nooit gemaakt, zeg ik. Rijk: ‘Ja, maar ik merk vaak aan jullie uitzending, dan zegt zo’n gast: ja, maar dat is niet het fragment wat ik bedoel. Nou, dan heeft-ie z’n huiswerk niet gedaan. Nee, als ik zeg: ik wil Duke Ellington, dan wil ik ook mijn lievelingsnummer.’
Dit is een tekenende opmerking voor Rijk de Gooyer. Hij zegt niet dat wij als programmamakers ons werk niet goed hebben gedaan omdat we de gast het verkeerde nummer voorschotelen, nee, die gast zelf heeft het niet goed voorbereid. En dat zal Rijk niet gebeuren.

UNIEK
Een kleine drie weken later zit ik met Rijk op zondagmiddag om half 1 aan de witte wijn bij desbetreffende Wil van Sambeek. We bekijken allerlei bandjes, en al gauw is duidelijk dat deze Wil alles gewoon van tv heeft getaped. Van Nederlandse, Duitse, Franse en Engelse zenders. “Uniek materiaal” van Johnny & Jones dat “niemand heeft”(Rijk’s woorden) heeft-ie opgenomen van een uitzending van NOVA. Dat “unieke fragment” van Marlene Dietrich’s auditie dat “nog nooit vertoond is” heeft-ie van de WDR opgenomen. Maar uiteindelijk komen we wel op een lijst fragmenten die echt volledig Rijks eigen keus zijn. Een paar maal trekt hij het lijstje uit mijn handen om te kijken of het nog goed weerspiegelt wat hij van de uitzending wil, want ‘mijn leven hangt ervan af’.
Het gegeven dat je niet zomaar van tv opgenomen materiaal mag uitzenden, maar daar giga bedragen aan rechten over moet betalen kwam Rijk wezensvreemd voor. Onzinnig zelfs. Al die schitterende beelden, die geweldige muziek, die mag je toch gewoon delen met het volk?
Maar het belangrijkste wat ik die zondagmiddag, èn na afloop van de opname van Wintertijd met Rijk (in de studio van AT5 waar hij en zijn vriendin Nel nog uren bleven hangen en er wederom grote hoeveelheden witte wijn doorheen gingen) leerde, is dat hij een geweldige vent was die hilarische anekdotes kon vertellen, oprecht genoot van mensen om hem heen, maar bovendien ook goed kon luisteren. Gedurende de uren dat ik met Rijk de Gooyer heb zitten borrelen en praten was ik zijn beste vriend, zo voelde het.